Τα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης διακρίνονται:
α) ως προς την κατάληξη σε: |
καταληκτικά και ακατάληκτα Καταληκτικά λέγονται τα ουσιαστικά που στην ονομαστική ενικού έχουν κατάληξη –ς. Ακατάληκτα λέγονται τα ουσιαστικά που στην ονομαστική ενικού δεν έχουν κατάληξη. |
β) ως προς το θέμα σε: |
μονόθεμα και διπλόθεμα Μονόθεμα λέγονται τα ουσιαστικά που διατηρούν το αρχικό τους θέμα σε όλες τις πτώσεις. Διπλόθεμα λέγονται τα ουσιαστικά που παρουσιάζουν δυο θέματα κατά την κλίση τους. |
γ) ως προς τον χαρακτήρα του θέματος (δηλαδή το τελευταίο γράμμα πρίν την κατάληξη) σε: |
φωνηεντόληκτα – συμφωνόληκτα Φωνηεντόληκτα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν χαρακτήρα θέματος φωνήεν. Συμφωνόληκτα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν χαρακτήρα θέματος σύμφωνο. |
Σημείωση:
Δεν υπάρχουν ενρινόληκτα με χαρακτήρα –μ-
Δεν υπάρχουν ενρινόληκτα με χαρακτήρα –μ-
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΘΗΛΥΚΑ | ΟΥΔΕΤΕΡΑ | |||
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | -ς ή - -ος ή -ως -ι -α ή -ν -ς ή - | -ες -ων -σι(ν) -ας ή -ς -ες | - -ος ή -ως -ι - - | -α -ων -σι(ν) -α -α |
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ Γ ΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
1. Αρσενικά και θηλυκά της γ΄ κλίσης ουσιαστικών έχουν τις ίδιες καταλήξεις σε όλες τις πτώσεις.
2. Το -ι- και το -α- στη λήγουσα των ονομάτων της γ΄ κλίσης είναι πάντα βραχύχρονα:
π.χ. ἡ γνῶσις, τῷ ἀγῶνι, τὸ γῆρας
Επομένως και η κατάληξη -σι της δοτικής πληθυντικού και -ας της αιτιατικής πληθυντικού είναι βραχύχρονες:
π.χ. ταῖς ἀκτῖσι(ν), τὰς ἀκτῖνας
τοῖς παιᾶσι(ν), τοὺς παιᾶνας
τοῖς χειμῶσι(ν), τοὺς χειμῶνας
π.χ. ἡ γνῶσις, τῷ ἀγῶνι, τὸ γῆρας
Επομένως και η κατάληξη -σι της δοτικής πληθυντικού και -ας της αιτιατικής πληθυντικού είναι βραχύχρονες:
π.χ. ταῖς ἀκτῖσι(ν), τὰς ἀκτῖνας
τοῖς παιᾶσι(ν), τοὺς παιᾶνας
τοῖς χειμῶσι(ν), τοὺς χειμῶνας
3. Περισπωμένη παίρνουν:
α) Οι μονοσύλλαβοι τύποι της ονομαστικής, αιτιατικής και κλητικής που έχουν χαρακτήρα –ι- και -υ-:
π.χ. ὁ κῖς, τὸν κῖν, (ὦ) κῖ
ὁ βοῦς, τὸν βοῦν, (ὦ) βοῦ
β) Η αιτιατική πληθυντικού των ονομάτων σε –υς, όταν τονίζεται στη λήγουσα:
π.χ. τοὺς ἰχθῦς, τὰς κλιτῦς, τὰς πιτῦς
γ) Η ονομαστική, αιτιατική και κλητική των «πῦρ» και «οὖς»:
π.χ. τὸ πῦρ, τὸ πῦρ, ὦ πῦρ
τὸ οὖς, τὸ οὖς, ὦ οὖς
δ) Η ονομαστική και κλητική ενικού του θηλυκού «ἡ γλαῦξ»:
π.χ ἡ γλαῦξ, (ὦ) γλαῦξ
ε) Η κλητική ενικού των ονομάτων σε –ευς:
π.χ. (ὦ) βασιλεῦ, (ὦ) γονεῦ, (ὦ) ἱερεῦ
α) Οι μονοσύλλαβοι τύποι της ονομαστικής, αιτιατικής και κλητικής που έχουν χαρακτήρα –ι- και -υ-:
π.χ. ὁ κῖς, τὸν κῖν, (ὦ) κῖ
ὁ βοῦς, τὸν βοῦν, (ὦ) βοῦ
β) Η αιτιατική πληθυντικού των ονομάτων σε –υς, όταν τονίζεται στη λήγουσα:
π.χ. τοὺς ἰχθῦς, τὰς κλιτῦς, τὰς πιτῦς
γ) Η ονομαστική, αιτιατική και κλητική των «πῦρ» και «οὖς»:
π.χ. τὸ πῦρ, τὸ πῦρ, ὦ πῦρ
τὸ οὖς, τὸ οὖς, ὦ οὖς
δ) Η ονομαστική και κλητική ενικού του θηλυκού «ἡ γλαῦξ»:
π.χ ἡ γλαῦξ, (ὦ) γλαῦξ
ε) Η κλητική ενικού των ονομάτων σε –ευς:
π.χ. (ὦ) βασιλεῦ, (ὦ) γονεῦ, (ὦ) ἱερεῦ
4. Τα μονοσύλλαβα ουσιαστικά της γ΄κλίσης στη γενική και τη δοτική ενικού και πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα:
π.χ. ἡ φλόξ, τῇ φλογί, τῶν φλογῶν, ταῖς φλοξί
Εξαιρούνται και δεν τονίζονται στη λήγουσα:
ὁ θὼς, τῶν θώων
τὸ οὖς, τῶν ὤτων
ὁ παῖς, τῶν παίδων
ὁ Τρὼς, τῶν Τρώων
ἡ δᾲς, τῶν δᾴδων
τὸ φῶς, τῶν φώτων
π.χ. ἡ φλόξ, τῇ φλογί, τῶν φλογῶν, ταῖς φλοξί
Εξαιρούνται και δεν τονίζονται στη λήγουσα:
ὁ θὼς, τῶν θώων
τὸ οὖς, τῶν ὤτων
ὁ παῖς, τῶν παίδων
ὁ Τρὼς, τῶν Τρώων
ἡ δᾲς, τῶν δᾴδων
τὸ φῶς, τῶν φώτων
ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ
Τα φωνηεντόληκτα λήγουν σε: |
-ως, -ωος -ῡς, -υος -ις, -εως -υς, -εως -υ, -εως -εὺς, -έως -αῦς, -αὸς -ὼ, -οῦς -οῦς, -οὸς |
Παραδείγματα:
Καταληκτικά μονόθεμα σε –ως, –οως
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ δμώς τοῦ δμωός τῷ δμωί τὸν δμῶα (ὦ) δμώς | οἱ δμῶες τῶν δμωῶν τοῖς δμωσί τοὺς δμῶας (ὦ) δμῶες |
Καταληκτικά μονόθεμα σε –υς, – υος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ἰχθύς τοῦ ἰχθύος τῷ ἰχθύϊ τὸν ἰχθύν (ὦ) ἰχθύ | οἱ ἰχθύες τῶν ἰχθύων τοῖς ἰχθύσι τοὺς ἰχθῦς (ὦ) ἰχθύες |
Καταληκτικά μονόθεμα σε –εύς, –έως
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ γονεύς τοῦ γονέως τῷ γονεῖ τὸν γονέα (ὦ) γονεῦ | οἱ γονεῖς τῶν γονέων τοῖς γονεῦσι τοὺς γονέας (ὦ) γονεῖς |
Καταληκτικά μονόθεμα σε –ους, –οός
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ βοῦς τοῦ βοός τῷ βοΐ τὸν βοῦν (ὦ) βοῦ | οἱ βόες τῶν βοῶν τοῖς βουσί τοὺς βοῦς (ὦ) βόες |
Καταληκτικά μονόθεμα σε –αῦς, –αός
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ γραῦς τῆς γραὸς τῇ γραῒ τὴν γραῦν (ὦ) γραῦ | αἱ γρᾶες τῶν γραῶν ταῖς γραυσὶ(ν) τὰς γραῦς (ὦ) γρᾶες |
Καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε– ις, –εως
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ κρίσις τῆς κρίσεως τῇ κρίσει τὴν κρίσιν (ὦ) κρίσι | αἱ κρίσεις τῶν κρίσεων ταῖς κρίσεσι(ν) τὰς κρίσεις (ὦ) κρίσεις |
Καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε–υς, –εως
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ πήχυς τοῦ πήχεως τῷ πήχει τὸν πῆχυν (ὦ) πῆχυ | οἱ πήχεις τῶν πήχεων τοῖς πήχεσι τοὺς πήχεις (ὦ) πήχεις |
Καταληκτικά διπλόθεμα ουδέτερα σε –υ, –εως
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | τό ἄστυ τοῦ ἄστεως τῷ ἄστει τὸ ἄστυ (ὦ) ἄστυ | τά ἄστη τῶν ἄστεων τοῖς ἄστεσι(ν) τὰ ἄστη (ὦ) ἄστη |
Ακατάληκτα διπλόθεμα σε –ώ, –οῦς
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ λεχὼ τῆς λεχοῦς τῇ λεχοῖ τὴν λεχὼ (ὦ) λεχοῖ | (αἱ λεχοί) (τῶν λεχῶν) (ταῖς λεχοῖς) (τὰς λεχοὺς) ((ὦ) λεχοί) |
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ πειθὼ τῆς πειθοῦς τῇ πειθοῖ τὴν πειθὼ (ὦ) πειθοῖ | (Δεν έχει) |
Παρατηρήσεις στα φωνηεντόληκτα:
1. Στα καταληκτικά μονόθεμα σε –υς, – υος:
α) η κλητική ενικού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη
π.χ. (ὦ) κλιτύ , στάχυ, πληθύ , ἰχθύ
β) όλοι οι μονοσύλλαβοι τύποι, όταν τονίζονται στη λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη
π.χ. ἡ δρῦς , τὴν δρῦν , ὦ δρῦ, τὰς δρῦς
γ) στην αιτιατική πληθυντικού, όταν τονίζονται στη λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη
π.χ. τοὺς ἰχθῦς, τὰς κλιτῦς, τὰς ἰσχῦς
δ) η αιτιατική ενικού λήγει σε -ν
π.χ. τὸν ἰχθύν , τὴν κλιτύν
και η αιτιατική πληθυντικού λήγει σε -ς και όχι -ας
π.χ. τοὺς βότρυς, τὰς ὀσφῦς.
α) η κλητική ενικού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη
π.χ. (ὦ) κλιτύ , στάχυ, πληθύ , ἰχθύ
β) όλοι οι μονοσύλλαβοι τύποι, όταν τονίζονται στη λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη
π.χ. ἡ δρῦς , τὴν δρῦν , ὦ δρῦ, τὰς δρῦς
γ) στην αιτιατική πληθυντικού, όταν τονίζονται στη λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη
π.χ. τοὺς ἰχθῦς, τὰς κλιτῦς, τὰς ἰσχῦς
δ) η αιτιατική ενικού λήγει σε -ν
π.χ. τὸν ἰχθύν , τὴν κλιτύν
και η αιτιατική πληθυντικού λήγει σε -ς και όχι -ας
π.χ. τοὺς βότρυς, τὰς ὀσφῦς.
2. Στα καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε– ις, –εως και στα καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε–υς, –εως:
α) η γενική ενικού και πληθυντικού τονίζονται στην προπαραλήγουσα
π.χ. τῶν πόλεων, τῶν πελέκεων, τῶν δυνάμεων
β) σχηματίζουν την αιτιατική ενικού σε –ν και την κλητική χωρίς κατάληξη
π.χ. τὴν πρᾶξιν, (ὦ) πρᾶξι, τὴν φύσιν , (ὦ) φύσι, τὴν βάσιν, (ὦ) βάσι
α) η γενική ενικού και πληθυντικού τονίζονται στην προπαραλήγουσα
π.χ. τῶν πόλεων, τῶν πελέκεων, τῶν δυνάμεων
β) σχηματίζουν την αιτιατική ενικού σε –ν και την κλητική χωρίς κατάληξη
π.χ. τὴν πρᾶξιν, (ὦ) πρᾶξι, τὴν φύσιν , (ὦ) φύσι, τὴν βάσιν, (ὦ) βάσι
3. Στα καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε–υς, –εως:
α)η κλητική ενικού είναι όμοια με το θέμα χωρίς την κατάληξη
π.χ.(ὦ) βασιλεῦ, γραμματεῦ
β) η αιτιατική πληθυντικού λήγει σε -ας
π.χ. τοὺς βασιλέας, γονέας, γραμματέας
α)η κλητική ενικού είναι όμοια με το θέμα χωρίς την κατάληξη
π.χ.(ὦ) βασιλεῦ, γραμματεῦ
β) η αιτιατική πληθυντικού λήγει σε -ας
π.χ. τοὺς βασιλέας, γονέας, γραμματέας
4. Τα ακατάληκτα διπλόθεμα σε –ώ, –οῦς
α) δεν έχουν κανονικά πληθυντικό αριθμό, αν όμως χρειαστεί να τον σχηματίσουν, κλίνονται κατά την β΄κλίση
π.χ. ἡ λεχώ, αἱ λεχοἰ
β) σχηματίζουν την κλητική ενικού σε –οῖ και τονίζονται αναλογικά με την δοτική
π.χ. τῇ πειθοῖ, ὦ πειθοῖ
α) δεν έχουν κανονικά πληθυντικό αριθμό, αν όμως χρειαστεί να τον σχηματίσουν, κλίνονται κατά την β΄κλίση
π.χ. ἡ λεχώ, αἱ λεχοἰ
β) σχηματίζουν την κλητική ενικού σε –οῖ και τονίζονται αναλογικά με την δοτική
π.χ. τῇ πειθοῖ, ὦ πειθοῖ
ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ
α. Αφωνόληκτα
Τα αφωνόληκτα λήγουν σε:
Ουρανικόληκτα | Χειλικόληκτα | Οδοντικόληκτα | |
-ξ, -κος -ξ, -γος -ξ, -χος | -ψ, -πος -ψ, -βος -ψ, -φος | αρσενικά και θηλυκά | ουδέτερα |
-ς, -τος -ς, -δος -ς, -θος -ας, -αντος -ων, -οντος | -α, -ατος |
Παραδείγματα:
Ουρανικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ὄνυξ τοῦ ὄνυχος τῷ ὄνυχι τὸν ὄνυχα (ὦ) ὄνυξ | οἱ ὄνυχες τῶν ὀνύχων τοῖς ὄνυξι τοὺς ὄνυχας (ὦ) ὄνυχες |
Χειλικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ λίψ τοῦ λιβός τῷ λιβί τὸν λίβα (ὦ) λίψ | οἱ λίβες τῶν λιβῶν τοῖς λιψί τοὺς λίβας (ὦ) λίβες |
Οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα με χαρακτήρα τ, δ, θ
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ τάπης τοῦ τάπητος τῷ τάπητι τὸν τάπητα (ὦ) τάπης | οἱ τάπητες τῶν ταπήτων τοῖς τάπησι τοὺς τάπητας (ὦ) τάπητες |
Οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε –ας, -αντος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ἱμάς τοῦ ἱμάντος τῷ ἱμάντι τὸν ἱμάντα (ὦ) ἱμάς | οἱ ἱμάντες τῶν ἱμάντων τοῖς ἱμᾶσι τοὺς ἱμάντας (ὦ) ἱμάντες |
Οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε –ους, -οντος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ὁδούς τοῦ ὁδόντος τῷ ὁδόντι τὸν ὁδόντα (ὦ) ὁδούς | οἱ ὁδόντες τῶν ὁδόντων τοῖς ὁδοῦσι τοὺς ὁδόντας (ὦ) ὁδόντες |
Οδοντικόληκτα ακατάληκτα διπλόθεμα σε –ων, -οντος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ γέρων τοῦ γέροντος τῷ γέροντι τὸν γέροντα (ὦ) γέρον | οἱ γέροντες τῶν γερόντων τοῖς γέρουσι(ν) τοὺς γέροντας (ὦ) γέροντες |
Οδοντικόληκτα ουδέτερα ακατάληκτα μονόθεμα σε –α, -ατος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | τὸ κτῆμα τοῦ κτήματος τῷ κτήματι τὸ κτῆμα (ὦ) κτῆμα | τᾶ κτήματα τῶν κτημάτων τοῖς κτήμασι τὰ κτήματα (ὦ) κτήματα |
Παρατηρήσεις στα αφωνόληκτα:
1. Τα βαρύτονα (δηλαδή τα ουσιαστικά που δεν τονίζονται στη λήγουσα) οδοντικόληκτα σε –ις, -ιδος / -ιτος / -ιθος σχηματίζουν την αιτιατική σε –ν και την κλητική ενικού όμοια με το θέμα χωρίς την κατάληξη. Ενδεικτικά :
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ὄρνις τοῦ ὄρνιθος τῷ ὄρνιθι τὸν ὄρνιν (ὦ) ὄρνι | οἱ ὄρνιθες τῶν ὀρνίθων τοῖς ὄρνισι τοὺς ὄρνιθας (ὦ) ὄρνιθες |
2.
3. Το οξύτονο (δηλαδή το ουσιαστικό που τονίζεται στη λήγουσα) ουσιαστικό «ἡ τυραννίς» και «τὸ παῖς» σχηματίζουν την κλητική ενικού χωρίς κατάληξη. Έτσι προκύπτει:
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ τυραννίς τῆς τυραννίδος τῇ τυραννίδι τὴν τυραννίδα (ὦ) τυραννί | αἱ τυραννίδες τῶν τυραννίδων ταῖς τυραννίσι τὰς τυραννίδας (ὦ) τυραννίδες |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ παῖς τοῦ παιδός τῷ παιδί τὸν παῖδα (ὦ) παῖ | οἱ παῖδες τῶν παίδων τοῖς παισί τοὺς παῖδας (ὦ) παῖδες |
4.
5. Τα οξύτονα σε -ας σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με το ασθενές θέμα:
π.χ. ὁ γίγας , (ὦ) γίγαν.
π.χ. ὁ γίγας , (ὦ) γίγαν.
6. Τα οδοντικόληκτα βαρύτονα σε -ων, -οντος σχηματίζουν την κλητική ενικού σε –ον, όπως το ασθενές θέμα, ενώ τα οξύτονα σε –ῶν
π.χ. ὁ γέρων , (ὦ) γέρον
ὁ Ξενοφῶν, (ὦ) Ξενοφῶν
π.χ. ὁ γέρων , (ὦ) γέρον
ὁ Ξενοφῶν, (ὦ) Ξενοφῶν
7. Τα μονοσύλλαβα ουσιαστικά στη γενική και τη δοτική του ενικού και πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα.
Εξαιρούνται στη γενική «ὁ παῖς» και «το φῶς»
π.χ. ἡ φλόξ, τῶν φλογῶν, ταῖς φλοξί
ὁ παῖς, τῶν παίδων, τοῖς παισί
τὸ φῶς, τῶν φώτων
Εξαιρούνται στη γενική «ὁ παῖς» και «το φῶς»
π.χ. ἡ φλόξ, τῶν φλογῶν, ταῖς φλοξί
ὁ παῖς, τῶν παίδων, τοῖς παισί
τὸ φῶς, τῶν φώτων
β. Ημιφωνόληκτα
Τα ημιφωνόληκτα λήγουν σε:
Ενρινόληκτα | Υγρόληκτα | Σιγμόληκτα | |
-ις, -ῖνος -αν, -ᾶνος -ην, -ηνος -ην, -ενος -ων, -ωνος -ων, -ονος | -ηρ, -ηρος -ὴρ, -έρος -ωρ, -ωρος -ωρ, -ορος -αρ, -αρος | αρσενικά και θηλυκά | ουδέτερα |
Συγκοπτόμενα: -ηρ, -ρος | -ης, -ους -κλῆς, -κλέους -ὼς, -οῦς | -ος, -ους -ας, -ως -ας, -ατος |
Παραδείγματα:
Ενρινόληκτα:
Μονόθεμα καταληκτικά σε -ις, -ῖνος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ δελφίς τῆς δελφῖνος τῇ δελφῖνι τὴν δελφῖνα (ὦ) δελφίς | αἱ δελφῖνες τῶν δελφίνων ταῖς δελφῖσι τὰς δελφῖνας (ὦ) δελφῖνες |
Μονόθεμα ακατάληκτα σε -αν, -ᾶνος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ παιάν τοῦ παιᾶνος τῷ παιᾶνι τὸν παιᾶνα (ὦ)παιάν | οἱ παιᾶνες τῶν παιάνων τοῖς παιᾶσι τοὺς παιᾶνας (ὦ) παιᾶνες |
Μονόθεμα ακατάληκτα σε -ην, -ηνος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ σωλήν τοῦ σωλῆνος τῷ σωλῆνι τὸν σωλῆνα (ὦ) σωλήν | οἱ σωλῆνες τῶν σωλήνων τοῖς σωλῆσι τοὺς σωλῆνας (ὦ) σωλῆνες |
Διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ην, -ενος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ αὐχήν τοῦ αὐχένος τῷ αὐχένι τὸν αὐχένα (ὦ) αὐχήν | οἱ αὐχένες τῶν αὐχένων τοῖς αὐχέσι τοὺς αὐχένας (ὦ) αὐχένες |
Μονόθεμα ακατάληκτα σε -ων, -ωνος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ἀγών τοῦ ἀγῶνος τῷ ἀγῶνι τὸν ἀγῶνα (ὦ) ἀγών | οἱ ἀγῶνες τῶν ἀγώνων τοῖς ἀγῶσι τοὺς ἀγῶνας (ὦ) ἀγῶνες |
Διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ων, -ονος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ πνεύμων τοῦ πνεύμονος τῷ πνεύμονι τὸν πνεύμονα (ὦ) πνεῦμον | οἱ πνεύμονες τῶν πνευμόνων τοῖς πνεύμοσι τοὺς πνεύμονας (ὦ) πνεύμονες |
Παρατηρήσεις
1. Τα φωνήεντα –ι- και –α- εμπρός από τον χαρακτήρα –ν- των μονόθεμων καταληκτικών σε –ις, -ῖνος και των μονόθεμων ακατάληκτων σε –αν, -ᾶνος είναι μακρόχρονα.
2. Τα ενρινόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης έχουν την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική, εκτός από τα βαρύτονα διπλόθεμα σε –ων, -ονος που σχηματίζουν κλητική όμοια με το ασθενές θέμα:
π.χ. ὁ δαίμων, (ὦ) δαῖμον
ὁ τέκτων, (ὦ) τέκτον
π.χ. ὁ δαίμων, (ὦ) δαῖμον
ὁ τέκτων, (ὦ) τέκτον
Υγρόληκτα:
Μονόθεμα ακατάληκτα σε – ηρ, – ηρος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ νιπτήρ τοῦ νιπτῆρος τῷ νιπτῆρι τὸν νιπτῆρα (ὦ) νιπτήρ | οἱ νιπτῆρες τῶν νιπτήρων τοῖς νιπτῆρσι τοὺς νιπτῆρας (ὦ) νιπτῆρες |
Διπλόθεμα ακατάληκτα σε - ὴρ, -έρος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὀ ἀθὴρ τοῦ ἀθέρος τῷ ἀθέρι τὸν ἀθέρα (ὦ) ἀθήρ | οἱ ἀθέρες τῶν ἀθέρων τοῖς ἀθέρσι τοὺς ἀθέρας (ὦ) ἀθέρες |
Μονόθεμα ακατάληκτα σε –ωρ, –ωρος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ἰχώρ τοῦ ἰχῶρος τῷ ἰχῶρι τὸν ἰχῶρα (ὦ) ἰχώρ | οἱ ἰχῶρες τῶν ἰχώρων τοῖς ἰχῶρσι τοὺς ἰχῶρας (ὦ) ἰχῶρες |
Διπλόθεμα ακατάληκτα σε –ωρ, -ορος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ἐκλέκτωρ τοῦ ἐκλέκτορος τῷ ἐκλέκτορι τὸν ἐκλέκτορα (ὦ) ἐκλέκτορ | οἱ ἐκλέκτορες τῶν ἐκλεκτόρων τοῖς ἐκλέκτορσι τοὺς ἐκλέκτορας (ὦ) ἐκλέκτορες |
Μονόθεμα ακατάληκτα ουδέτερα σε –αρ, –αρος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | τὸ νέκταρ τοῦ νέκταρος τῷ νέκταρι τὸ νέκταρ (ὦ) νέκταρ | - - - - - |
Συγκοπτόμενα διπλόθεμα ακατάληκτα σε –ηρ, –ερος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ πατήρ τοῦ πατρός τῷ πατρί τὸν πατέρα (ὦ) πάτερ | οἱ πατέρες τῶν πατέρων τοῖς πατράσι τοὺς πατέρας (ὦ) πατέρες |
Παρατηρήσεις
1. Τα υγρόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης έχουν την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική εκτός από τα βαρύτονα διπλόθεμα σε –ωρ, –ορος τα οποία σχηματίζουν κλητική όμοια με το ασθενές θέμα:
π.χ. ὁ πράκτωρ, (ὦ) πράκτορ
π.χ. ὁ πράκτωρ, (ὦ) πράκτορ
2. Τα συγκοπτόμενα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης «ὁ πατήρ», «ἡ μήτηρ», «ἡ θυγάτηρ», «ἡ γαστήρ» στη γενική και τη δοτική του ενικού τονίζονται στη λήγουσα ενώ το «ἡ Δημήτηρ» τονίζεται στην προπαραλήγουσα, σε όλες τις πτώσεις εκτός από την ονομαστική που τονίζεται στην παραλήγουσα.
3. Τα συγκοπτόμενα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με το ασθενές θέμα και τονίζονται στην αρχική συλλαβή. Εξαιρείται το ουσιαστικό «ἡ γαστήρ» που σχηματίζει την κλητική όμοια με την ονομαστική: ὦ γαστήρ
4. Προσοχή στην κλίση του συγκοπτόμενου ουσιαστικού «ὁ ἀνὴρ» το οποίο στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και σε όλο τον πληθυντικό αναπτύσσει μπροστά από το χαρακτήρα ένα –δ-.
π.χ.
π.χ.
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ ἀνήρ τοῦ ἀνδρός τῷ ἀνδρί τὸν ἄνδρα (ὦ) ἄνερ | οἱ ἄνδρες τῶν ἄνδρῶν τοῖς ἄνδράσι τοὺς ἄνδρας (ὦ) ἄνδρες |
Σιγμόληκτα:
Αρσενικά ακατάληκτα σε –ης, –ους
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ Ἀριστοτέλης τοῦ Ἀριστοτέλους τῷ Ἀριστοτέλει τὸν Ἀριστοτέλη (ὦ) Ἀριστότελες | οἱ Ἀριστοτέλαι τῶν Ἀριστοτελῶν τοῖς Ἀριστοτέλαις τοὺς Ἀριστοτέλας (ὦ) Ἀριστοτέλαι |
Αρσενικά ακατάληκτα σε –κλῆς, –κλέους
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ὁ Προκλῆς τοῦ Προκλέους τῷ Προκλεῖ τὸνΠροκλέα (ὦ) Πρόκλεις | οἱ Προκλεῖς τῶν Προκλέων - τοὺς Προκλεῖς (ὦ) Προκλεῖς |
Θηλυκά ακατάληκτα σε -ὼς, –οῦς
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | ἡ αἰδώς τῆς αἰδοῦς τῇ αἰδοῖ τὴν αἰδῶ (ὦ) αἰδώς | - - - - - |
Ουδέτερα ακατάληκτα σε –ος, –ους
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | τὸ ἔθνος τοῦ ἔθνους τῷ ἔθνει τὸ ἔθνος (ὦ) ἔθνος | τὰ ἔθνη τῶν ἐθνῶν τοῖς ἔθνεσι τὰ ἔθνη (ὦ) ἔθνη |
Ουδέτερα ακατάληκτα σε –ας, -ως
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | τὸ κρέας τοῦ κρέως τῷ κρέα τὸ κρέας (ὦ) κρέα | τὰ κρέα τῶν κρεῶν τοῖς κρέασι τὰ κρέα (ὦ) κρέα |
Ουδέτερα ακατάληκτα σε –ας, –ατος
Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ. | τὸ πέρας τοῦ πέρατος τῷ πέρατι τὸ πέρας (ὦ) πέρας | τἁ πέρατα τῶν περάτων τοῖς πέρασι τἁ πέρατα (ὦ) πέρατα |
Παρατηρήσεις
1. Τα κύρια ονόματα σε –ης, -κλῆς στην κλητική ενικού ανεβάζουν τον τόνο.
2. Τα ουδέτερα σιγμόληκτα σε -ος σχηματίζουν την ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού σε –η. Όσα όμως λήγουν σε –εος σχηματίζουν αυτές τις πτώσεις σε –α.
3. Τα ουσιαστικά «ἡ αἰδὼς» και «ἡ ἠὼς» δεν σχηματίζουν πληθυντικό.
4. Το ουσιαστικό «τὸ πέρας» κλίνεται κατά τα οδοντικόληκτα σε –α, -ατος όπως «τὸ κτῆμα», εκτός από την ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού που τις σχηματίζει από σιγμόληκτο θέμα σε –ας, –ως όπως «τὸ κρέας».
5. Τα ουσιαστικά «τὸ γέρας» και «τὸ γῆρας» κλίνονται όπως «τὸ κρέας».
Προσοχή: «τὸ γῆρας» δεν έχει πληθυντικό.
Προσοχή: «τὸ γῆρας» δεν έχει πληθυντικό.
6. Το ουσιαστικό «τὸ κέρας» κλίνεται σύμφωνα με τα σιγμόληκτα («τὸ κρέας») αλλά και σύμφωνα με τα οδοντικόληκτα («τὸ πέρας»).
7. Το ουσιαστικό «τὸ τέρας» κλίνεται κατά «τὁ πέρας» και στον πληθυντικό κλίνεται και κατά «τὸ κρέας».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου